Irezumi 入れ墨

Σήμερα τα τατουάζ αποτελούν έναν τρόπο διακόσμησης του σώματος που επιλέγεται πολύ ανάμεσα στους νέους της Δύσης. Δεν αποτελούν πλέον σημάδια μόνο των ναυτικών, των πειρατών, της μαφίας ή των περιθωριοποιημένων ανθρώπων. Παρόλα αυτά στην Ιαπωνία και, παρά την γρήγορη εξέλιξη της κοινωνίας, τα τατουάζ θεωρούνται ακόμα σημάδια κάτι σκοτεινού και underground. Όμως δεν ήταν πάντα έτσι. Παλιότερα πολλοί ήταν αυτοί που αποκτούσαν Irezumi (入れ墨), δηλαδή τα παραδοσιακά ιαπωνικά τατουάζ.

Irezumi σημαίνει κυριολεκτικά “εισαγωγή μελανιού”. Η λέξη χρησιμοποιείται τόσο για τα παραδοσιακά τατουάζ, όσο και για μερικά τα οποία εμπνέονται από αυτά. Τα σχέδια προέρχονται συνήθως από την ιαπωνική ιστορία, από πνεύματα και μύθους, ζώα όπως τίγρεις, λιοντάρια, δράκους και φίδια ή ακόμα και λουλούδια.

Οι πρώτες αναφορές για τα τατουάζ ξεκινούν περίπου από το 5000 π.Χ. Καθ’ όλη τη διάρκεια της Ιαπωνικής ιστορίας, τα τατουάζ χρησιμοποιήθηκαν για θρησκευτικούς και κοινωνικούς σκοπούς. Ακόμα, όμως, χρησιμοποιήθηκαν και ως ένας τρόπος τιμωρίας των εγκληματιών (κυρίως από το 720 μ.Χ.) και αυτό διότι η διαδικασία τους ήταν και είναι πολύ επίπονη. Από την περίοδο Edo και έπειτα (1600-1868 μ.Χ.), τα τατουάζ άρχισαν να παίρνουν τη μορφή με την οποία είναι γνωστά σήμερα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Samurai δεν αποκτούσαν τέτοιου είδους τατουάζ διότι η πίστη τους στα διδάγματα του Κομφούκιου απαγόρευε την πρόκληση πόνου στο σώμα.

Η τέχνη των Irezumi ξεκίνησε ουσιαστικά από τους καλλιτέχνες της ξυλογραφίας. Αυτοί πρώτοι άρχισαν να χρησιμοποιούν τα εργαλεία τους και το ειδικό μαύρο μελάνι Νάρα με σκοπό να αποτυπώσουν τα σχέδιά τους πάνω στο σώμα. Αντιθέτως, στην περίοδο Meiji (1868-1912), η κυβέρνηση απαγόρευσε τα τατουάζ, καθώς θεωρήθηκε ότι δε θα προωθούσαν μια καλή εικόνα προς τη Δύση. Έτσι τα τατουάζ συνεχίστηκαν παράνομα, κάτι που τα συνέδεσε και με τη Yakuza (ιαπωνική μαφία) ακόμα και μετά την νομιμοποίησή τους, ξανά, το 1948. Για το λόγο αυτό, ακόμα και σήμερα σε πολλούς χώρους (όπως τα δημόσια λουτρά) απαγορεύεται η είσοδος σε άτομα με τατουάζ, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί οι οποίοι κρύβουν τα τατουάζ τους όταν βρίσκονται σε δημόσιο χώρο.

Το ειρωνικό της υπόθεσης βρίσκεται στο γεγονός ότι ενώ τα τατουάζ κατακρίνονται από ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας, η Ιαπωνία αποτελεί τον ιδανικό προορισμό για όποιον επιθυμεί να αποκτήσει ένα, είτε αυτό είναι παραδοσιακό Irezumi, είτε κάποιο πιο μοντέρνο σχέδιο. Οι καλλιτέχνες της Ιαπωνίας, αν και πολύ λίγοι πλέον, φημίζονται για την ποιότητα των τατουάζ τους. Συγκεκριμένα για τα Irezumi, η διαδικασία γίνεται από εξειδικευμένους καλλιτέχνες, οι οποίοι μπορούν ακόμα και να αρνηθούν την προσφορά υπηρεσιών. Είναι σύνηθες επίσης, η απόφαση να παίρνεται από τον καλλιτέχνη, αφού συζητηθεί πρώτα με τον πελάτη το σχέδιο του τατουάζ.

Για την απόκτηση ενός Irezumi η διαδικασία δεν είναι εύκολη. Αν κανείς καταφέρει αρχικά να εντοπίσει κάποιον καλλιτέχνη που να κάνει παραδοσιακά τατουάζ, θα πρέπει να πληρώσει αρκετά χρήματα και επιπλέον θα πρέπει να οπλιστεί με υπομονή, καθώς όχι μόνο θα πονέσει πολύ, αλλά θα χρειαστεί να κάνει και αρκετές επισκέψεις καθώς για την ολοκλήρωση ενός σχετικά μεγάλου τατουάζ μπορεί να χρειαστούν και χρόνια.

Τα τατουάζ δεν αφορούν όμως μόνο αυτόν που τα “φοράει” αλλά και αυτόν που τα δημιουργεί. Και φυσικά, γνωρίζοντας ότι τα πάντα έχουν κάποια “ιεροτελεστία” θα λέγαμε στην Ιαπωνία, για να γίνει κανείς καλλιτέχνης του Irezumi τατουάζ χρειάζεται χρόνια εξάσκησης κοντά στο δάσκαλό του. Θα χρειαστεί να περάσει ώρες δίπλα του, παρατηρώντας, αντιγράφοντας και εξασκώντας πάνω του την τέχνη. Πρέπει να είναι ικανός να φτιάχνει τις βελόνες (οι οποίες παραδοσιακά αποτελούνται από μια ράβδο από την οποία προεξέχει η μεταλλική βελόνα που στερεώνεται με κλωστή), να αναμειγνύει τα μελάνια και να σχεδιάζει ό,τι του ζητηθεί. Αφού τελειώσει τις σπουδές του, ο μαθητευόμενος αποκτά ένα όνομα που δίνεται από τον δάσκαλό του.

Θεωρώ πολύ ενδιαφέρον επίσης, να αναφερθώ στις σημασίες των πιο διάσημων σχεδίων. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, τα σχέδια των Irezumi είναι εμπνευσμένα από τη μυθολογία και την ιστορία της Ιαπωνίας. Ανάμεσα στα σχέδια μπορεί κανείς να βρει ζώα, λουλούδια, μάσκες, πνεύματα και δράκους. Ας δούμε λοιπόν τα πιο δημοφιλή από αυτά.

Δράκος
Οι δράκοι εμφανίζονται σε πολλούς πολιτισμούς και έχουν αρκετούς διαφορετικούς ρόλους. Στη δική μας θρησκεία, για παράδειγμα, αποτελούν ενσάρκωση του κακού και του δαιμόνιου, γι΄αυτό και κάποιοι από τους Αγίους παρουσιάζονται να τους σκοτώνουν με το δόρυ τους. Στην Ιαπωνία, αντίθετα, ο δράκος, ως μια πολύ ισχυρή και δυνατή παρουσία, αποτελεί, ανάμεσα και σε άλλες ερμηνείες, σύμβολο προστασίας από τα κακά πνεύματα. Γι΄ αυτό και ήταν πολύ συνηθισμένο τατουάζ των πυροσβεστών, οι οποίοι θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους και χρειάζονται πολλή δύναμη για να ανταπεξέλθουν στις δύσκολες συνθήκες.

Μάσκες Oni
Οι Oni είναι δαίμονες με κέρατα και μεγάλους κυνόδοντες. Στο Βουδισμό οι δαίμονες αυτοί είναι φύλακες της κόλασης. Τρέφονται με ανθρώπους και σπέρνουν παντού το κακό. Σκοπός αυτού που θέλει να αποκτήσει ένα τέτοιο τατουάζ λοιπόν, είναι να τονίσει την κακή συμπεριφορά του και να φοβίσει τον κόσμο.

Ψάρια Koi
Τα ψάρια Koi θεωρούνται πολύ θαρραλέα και δυναμικά. Λέγεται μάλιστα ότι μπορούν να κολυμπήσουν αντίθετα σε καταρράκτες. Είναι σύμβολα θάρρους και δύναμης και φέρνουν καλή τύχη.

Τίγρεις
Σύμβολα δύναμης, καλοτυχίας και απομάκρυνσης του κακού, οι τίγρεις είναι ένα πολύ συχνό σχέδιο για τατουάζ. Τόσο στην Κίνα όσο και στην Ιαπωνία υπάρχει μεγάλος σεβασμός για το ζώο αυτό. Είναι ένα από τα τέσσερα βασικά ζώα, αντιπροσωπεύει την εποχή του φθινοπώρου και ελέγχει τους ανέμους.

Φοίνικας
Άλλο ένα πολύ σημαντικό ζώο της Ιαπωνικής και κυρίως της Κινεζικής θρησκείας που συμβολίζει την αναγέννηση, την αιωνιότητα και τη νέα αρχή.

Φίδια
Στη Δύση το φίδι έχει και καλή και κακή έννοια. Όπως στη Βίβλο που αποτέλεσε τον σπόρο του κακού διώχνοντας τους ανθρώπους από τον παράδεισο ή αντίθετα όπως στη ράβδο του Ασκληπιού συμβολίζοντας την υγεία. Στην Ασία, το φίδι θεωρείται ένα πολύ σοφό ζώο και αντιπροσωπεύει επίσης την καλή υγεία.

Κρανία
Εκτός από τις κλασσικές σημασίες οι οποίες μας έρχονται στο μυαλό όταν βλέπουμε ένα κρανίο ως τατουάζ, υπάρχει και ένας τελείως διαφορετικός συμβολισμός. Ένα σχέδιο Irezumi με κρανίο συμβολίζει την αλλαγή, τον κύκλο της ζωής και δείχνει σεβασμό προς τους νεκρούς.

Sakura
Όλοι γνωρίζουμε την αγάπη και το σεβασμό των Ιαπώνων για αυτό το δέντρο. Είναι το σύμβολο της χώρας. Σαν τατουάζ έχει ένα πολύ βαθύ νόημα καθώς συμβολίζει το πόσο μικρή είναι η ζωή μας και τον προσανατολισμό του ταξιδιού μας προς τον θάνατο. Αυτό σχετίζεται με το γεγονός πως και τα άνθη της κερασιάς παρασύρονται πολύ εύκολα από τον άνεμο.

Samurai
Ένα πολύ συνηθισμένο τατουάζ ανάμεσα στα μέλη της ιαπωνικής μαφίας, παρά το ειρωνικό γεγονός ότι οι Samurai αποτελούν κάτι εντελώς αντίθετο από τη Yakuza. Αποτελούν τον στρατό του κράτους και έχουν τεράστια πίστη στον κώδικα ηθικής τους και τους κανόνες που τους επιβάλλονται. Τo τατουάζ του Samurai, όμως, επιλέγεται λόγω του ότι αντιπροσωπεύει τους πολεμιστές και τον δρόμο του πολέμου.

Geisha
Οι γκέισες, παρά τη λανθασμένη άποψη που τις θέλει πόρνες, είναι απλά καλλιτέχνιδες και διασκεδάστριες. Παίζουν μουσική, τραγουδούν, απαγγέλλουν ποιήματα, χορεύουν και κρατούν παρέα σε παρέες, κυρίως, ανδρών. Αποτελούν σύμβολα της γονιμότητας, της παράδοσης, των τεχνών και φέρνουν καλή τύχη.

Κεφάλια
Aν και αποτελεί μια σχετικά creepy εικόνα για τατουάζ, τα κεφάλια έχουν τη σημασία του θάρρους, του σεβασμού προς τον εχθρό ή μια προειδοποίηση και τρόμος για τους γύρω τους.

Φυσικά, εκτός από όλα αυτά, είναι σύνηθες πολλοί να “χτυπούν” ως τατουάζ και πολλούς θεούς που αντιπροσωπεύουν την ειλικρίνεια, την αξιοπρέπεια, την καλή τύχη, τη χαρά ακόμα και την αιωνιότητα.

Σήμερα τα τατουάζ είναι αρκετά δημοφιλή ανάμεσα στους νέους της Ιαπωνίας, λόγω και της επίδρασης από τη Δύση. Είναι πολλοί οι νέοι που επιθυμούν να αποκτήσουν ένα τατουάζ και μάλιστα αρκετοί είναι και εκείνοι που θέλουν να το αποκτήσουν με τον παραδοσιακό τρόπο, αντί με την ηλεκτρική βελόνα, διατηρώντας την παράδοση. Όπως και να ‘χει, είτε κάποιος είναι φαν των τατουάζ είτε όχι, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί την ιστορία και κυρίως την ομορφιά των Irezumi. Και αυτό, διότι κοιτώντας τα δεν βλέπεις μόνο τα ωραία χρώματα και σχέδια, αλλά και τον κόπο, την υπομονή και επιμονή καθώς και την αντοχή τόσο αυτού που το δημιούργησε όσο και κυρίως αυτού που θα το κουβαλάει επάνω του για την υπόλοιπη ζωή του.

---

Πηγές: https://mymodernmet.com/japanese-tattoo-history/ 
https://www.nippon.com/en/views/b06701/irezumi-the-japanese-tattoo-unveiled.html 
https://en.wikipedia.org/wiki/Irezumi 
https://japanjunky.com/guides/cultural-guides/irezumi-the-meanings-of-traditional-japanese-tattoos-the-yakuza/  
https://www.tattooers.net/a/japanese-tattoo-irezumi-history-meanings-galleries/
https://www.irezumiart.co.uk/irezumi-symbology/