Έως τώρα, τα άρθρα που έχω γράψει πραγματεύονται ιαπωνικές ταινίες, εκ των οποίων οι δύο είναι δραματικές (Shoplifters, Rashomon), όμως καμία τους δεν προσομοιάζει το Funeral Parade of Roses. Το Funeral Parade of Roses είναι μία τραγική ιστορία προδοσίας και αγάπης με φόντο την LGBTQ+ σκηνή της Ιαπωνίας του 20ου αιώνα. Γυρισμένη στο Tokyo της δεκαετίας του ’60, η ταινία αφηγείται την ιστορία μίας (ενδεχομένως) transgender γυναίκας, της Eddie, και μας δίνει μια εικόνα της ψυχοσύνθεσής της και των δυσκολιών της.
Πλοκή
Στο Tokyo της δεκαετίας του ’60, η Eddie δουλεύει στο Genet, ένα gay bar στο οποίο γυναίκες σαν εκείνη προσφέρουν συντροφιά και τις υπηρεσίες τους στους πελάτες. Η Leda, η λεγόμενη “madame” του μπαρ, βρίσκεται σε σχέση και συζεί με τον Gonda, μάνατζερ του μπαρ και έμπορο ναρκωτικών. Παρόλο που η Eddie δεν είναι τόσο έμπειρη στη δουλειά της όσο η Leda, είναι από τις πιο δημοφιλείς εργαζόμενες του μπαρ λόγω της γοητείας και της νιότης της, με την οποία έχει καταφέρει να προσελκύσει και τον Gonda. Ο Gonda υπόσχεται να κάνει την Eddie την καινούρια madame του Genet, αντικαθιστώντας έτσι με κάθε τρόπο τη Leda. Ταυτόχρονα, η Leda εύλογα υποψιάζεται πως ο Gonda την απατά με την Eddie. Το γεγονός αυτό της προκαλεί ζήλια και εμπάθεια, όμως ο Gonda συνεχίζει να της λέει αυτά που η ίδια θέλει να ακούσει, όπως άλλωστε κάνει και στην Eddie.
Στη διάρκεια της ταινίας ο θεατής παρατηρεί τη ζωή, τη συμπεριφορά και τις σκέψεις της Eddie, καθώς και την εξέλιξη των σχέσεών της με τον Gonda και τη Leda. Την ίδια στιγμή, η κάμερα στρέφει το βλέμμα της προς ένα γκρουπ αντισυμβατικών κινηματογραφιστών και φίλων της Eddie, οι οποίοι αντικατοπτρίζουν κατά έναν τρόπο τους ίδιους τους δημιουργούς της ταινίας, καθώς η ταινία που φτιάχνουν μοιάζει θεματολογικά με το Funeral Parade of Roses, και το ίδιο και η ανορθόδοξη διαδικασία δημιουργίας της. Όπως θα ήταν αναμενόμενο, η σχέση της Eddie με τον Gonda, όντας ανήθικη, έχει καταστροφικές επιπτώσεις για τη Leda, η οποία αυτοκτονεί. Στη θέση της, η Eddie γίνεται η νέα madame του Genet, όμως η χαρά της δεν κρατάει για πολύ. Σύντομα, τόσο εκείνη όσο και ο Gonda θα ανακαλύψουν κάτι που θα καταστρέψει μια για πάντα τις ζωές τους και τη σχέση τους.
Θεματολογία και background
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η ταινία ρίχνει φως στην υποκουλτούρα των “gay boys” της Ιαπωνίας των ’60s. Αξίζει να παρατηρήσουμε πως, παρόλο που με σημερινούς όρους η Eddie και η Leda ενδεχομένως να χαρακτηρίζονταν αλλιώς, τα όρια μεταξύ όρων όπως “gay boy”, “drag queen” και “transgender” ήταν πιο δυσδιάκριτα εκείνη την εποχή, με αποτέλεσμα να είναι κάπως πολύπλοκο να καθορίσουμε το πώς ορίζουν οι ίδιες τους εαυτούς τους. Παρόλα αυτά, στη συνέχεια του άρθρου θα αναφέρομαι στην Eddie και στη Leda ως transgender γυναίκες, καθώς και στην ίδια την ταινία μιλούν γι αυτές με λέξεις που υποδηλώνουν θηλυκό γένος.
Παρόλο που πλέον η LGBTQ+ κοινότητα και η προστασία των δικαιωμάτων της έχουν έρθει στο προσκήνιο και αρκετές χώρες έχουν ξεκινήσει να νομιμοποιούν θεσμούς όπως το γάμο ομοφυλόφιλων ζευγαριών, δεν ήταν πάντα έτσι τα πράγματα. Αυτό μπορούμε άλλωστε να το καταλάβουμε και από τον τρόπο με τον οποίο ορισμένα άτομα στην ταινία αναφέρονται στην Eddie, τη Leda και άλλες συναδέλφους και φίλες τους. Το γεγονός αυτό καθιστά ακόμη σημαντικότερη την ταινία και από κοινωνικής άποψης, καθώς η θεματολογία της ήταν επαναστατική για την εποχή και πληροφορούσε κι ευαισθητοποιούσε το τότε κοινό σχετικά με την LGBTQ+ κοινότητα.
Το Funeral Parade of Roses είναι ταινία χαρακτηριστική του Japanese New Wave, κύματος του ιαπωνικού κινηματογράφου των δεκαετιών ’50-’70. Όπως θα μπορούσε να μαντέψει κάποιος που έχει δει την ταινία, το Japanese New Wave αποτελείται από σκηνοθέτες τους οποίους συνδέουν η απόρριψη των κανόνων του κλασικού ιαπωνικού κινηματογράφου και η ενασχόληση με “προκλητικότερη” θεματολογία και πειραματικούς τρόπους σκηνοθεσίας. Οι σκηνοθέτες που ανήκαν σε αυτό το κίνημα, ερχόμενοι από μια εποχή κοινωνικής αναταραχής ως αποτέλεσμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αποτύπωναν ταμπού για την εποχή θέματα στις ταινίες τους, όπως την εγκληματικότητα ανηλίκων, τη σεξουαλική κακοποίηση και την ομοφυλοφιλία.
Προφανώς, από αυτή την άποψη η ταινία του Toshio Matsumoto ταιριάζει τέλεια στην κατηγορία του Japanese New Wave. Όμως αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση είναι ο αντισυμβατικός τρόπος με τον οποίο φτιάχτηκε η ταινία και παρουσιάζεται η ιστορία της, για τον οποίο θα μιλήσω στο παρακάτω απόσπασμα.
Funeral Parade of Roses- ιδιαιτερότητες και ανάλυση
Το κομμάτι του Funeral Parade of Roses που μου τράβηξε πρώτο την προσοχή είναι ο τρόπος με τον οποίο είναι δομημένο. Μέσα από σκηνές που διακόπτονται και εναλλάσσονται ξαφνικά, η ταινία δίνει στο θεατή μία εικόνα του ψυχικού κόσμου της Eddie, των αναμνήσεων και των τραυμάτων της, και παρουσιάζει την πλοκή με έναν μη γραμμικό τρόπο, πιθανότατα για να αναπαράξει τη σύγχυση που διακατέχει την πρωταγωνίστρια κατά τη διάρκεια των γεγονότων της ταινίας. Σε αντίθεση με αυτό, πολλές σκηνές της ταινίας παρουσιάζονται με αστείο, σχεδόν παιδιάστικο τρόπο, χωρίς να προσπαθούν να αποκρύψουν από το θεατή το γεγονός πως αυτό που βλέπει πρόκειται για ταινία. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού, κι επίσης το αγαπημένο μου, είναι η σκηνή της κορύφωσης της αντιπαλότητας μεταξύ της Eddie και της Leda, η οποία παρουσιάζεται ως μία μάχη μεταξύ δύο πιστολέρο της Άγριας Δύσης, όμως με ψεύτικα πιστόλια και προσβολές και βρισιές μέσα σε speech bubbles σαν από κόμικ.
Εκτός από τις παραπάνω ενδιαφέρουσες τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στην ταινία, αναμφίβολα η πιο γνωστή είναι αυτή του fast-forward με μουσική υπόκρουση. Σας θυμίζει κάτι; Λογικά ναι, καθώς το Funeral Parade of Roses αποτέλεσε μία από τις πηγές έμπνευσης του Stanley Kubrick για τη γνωστή ταινία του, “Το Κουρδιστό Πορτοκάλι” (A Clockwork Orange), και μία γνωστή σκηνή του χρησιμοποιεί την ίδια ακριβώς τεχνική. Είναι ίσως περιττό να πούμε πως τα παραπάνω σε συνδυασμό με τις συνεντεύξεις των ηθοποιών που παρεμβάλλονται ανάμεσα σε μερη της πλοκής καθιστούν την ταινία κάπως σουρεαλιστική και συγχυσμένη, όμως σε αυτό ακριβώς έγκειται η γοητεία της.
Και παρόλο που το Funeral Parade of Roses είναι πρωτοποριακό από άποψης μοντάζ, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς πως αυτό που το καθιστά πραγματικά “μπροστά” για την εποχή του είναι ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζει την πρωταγωνίστριά του. Αντί να παρουσιάσει την Eddie ως απλώς ένα κακοφτιαγμένο στερεότυπο, όπως έκαναν πολλές ταινίες της εποχής του, ο Matsumoto προσκαλεί τον θεατή στα ενδότερα της ψυχής της και μας δείχνει ποια είναι, τι έχει βιώσει και πώς τα βιώματά της έχουν επηρεάσει τη ζωή και την καθημερινότητά της. Μέσω της ελλιπούς αφήγησης, των διακοπτόμενων σκηνών και των flashbacks, ο θεατής μαθαίνει περισσότερα για την πρωταγωνίστρια και προϊδεάζεται, κατά κάποιον τρόπο, για το αναπόφευτκτο τραγικό τέλος που έπεται.
Επίλογος
Προσωπικά, πιστεύω πως το Funeral Parade of Roses είναι μια ταινία που αξίζει κανείς να τη δει δύο φορές- την πρώτη για να καταλάβει την υπόθεση και να αποκτήσει μια ολική εικόνα του περί τίνος πρόκειται, και τη δεύτερη για να παρατηρήσει προσεκτικά, έχοντας πλέον γνώση της κατάληξής της, τις λεπτομέρειές της και τις επιπλέον σκηνές που ενδεχομένως να φάνταζαν ασήμαντες κατά την πρώτη θέαση. Είναι μία ταινία ειλικρινά διασκεδαστική αλλά και όμορφη, και αποτελεί ορόσημο τόσο για την LGBTQ+ κοινότητα όσο και για τον ιαπωνικό κινηματογράφο.
Σε αντίθεση με άλλες avant-garde ταινίες που είναι εκκεντρικές χωρίς κάποιον ουσιώδη πυρήνα από πίσω τους, ο Toshio Matsumoto επιδιώκει να προβληματίσει τους θεατές σχετικά με το ζήτημα της ταυτότητας και του πώς παρουσιάζουμε τους εαυτούς μας στον κοινωνικό μας περίγυρο. Αυτό φαίνεται άλλωστε και στην σκηνή της ταινίας όπου η Eddie καταλήγει σε μια έκθεση σχετικά με τις “μάσκες” που φοράει ένας άνθρωπος στη ζωή του, αλλά και από την ρήση με την οποία κλείνει η ταινία: “The spirit of an individual reaches its own absolute through incessant negation.”. Με αυτό εννοείται πως μπορούμε μόνο να ανακαλύψουμε τον πραγματικό μας εαυτό μέσω μιας διαδικασίας συνεχούς αμφισβήτησης κι επαναπροσδιορισμού του ποιοι είμαστε.
Δεν θα έλεγα σε καμία περίπτωση πως το Funeral Parade of Roses είναι μια ταινία που θα σύστηνα χωρίς δεύτερη σκέψη, καθώς δεν ήταν ούτε θα είναι ποτέ αγαπητή από όλους. Όμως για όσους κέντρισε το ενδιαφέρον, έχω παραθέσει το θεατρικό trailer της ταινίας, και θα ήταν χαρά μου να τη συζητήσουμε ή να διαβάσω τα σχόλια που έχετε γι αυτή παρακάτω.
2 Comments
Νopi Serderidou · December 28, 2021 at 4:04 pm
Μια ολοκληρωμένη παρουσίαση της ταινίας με αναφορές εκτός από την πλοκή βέβαια και στον κοινωνικό περίγυρο,σε κινηματογραφικες τεχνικες και σε άλλες γνωστές ταινίες!Μου άρεσε ιδιαίτερα το video με τις μίνι συνεντεύξεις και τις χαρακτηριστικες σκηνές!Αυτό που θα ήθελα να ξέρω είναι πώς δέχθηκε το κοινό της εποχης μια ταινία σαν αυτήν…
Christina Triantafyllidou · December 29, 2021 at 2:21 pm
Σας ευχαριστώ πολύ και χαίρομαι που σας τράβηξε το ενδιαφέρον το τρέιλερ! Με βάση τις πληροφορίες που έχω βρει, η ταινία ήρθε αντιμέτωπη με κάποια κριτική επειδή το μήνυμα που ήθελε να περάσει ήταν πολιτικού χαρακτήρα, και η φυλετική ταυτότητα/σεξουαλικότητα δεν ήταν συνήθη θέματα που χρησιμοποιούνταν από σκηνοθέτες και κινηματογραφιστές για να ασκήσουν κοινωνική κριτική. Ως εκ τούτου, παρόλο που ο Matsumoto ήθελε να χρησιμοποιήσει το setting και τους χαρακτήρες της ταινίας του γι αυτό το σκοπό, πολλοί τον κατηγόρησαν πως “απέφευγε την πραγματικότητα με το να ασχολείται με “gay boys” σε μια εποχή πολιτικής αναταραχής” (παρόλο που η LGBTQ+ κοινότητα είναι, όπως βλέπουμε, πραγματική και όχι αποκύημα της φαντασίας του Matsumoto). Εκτός αυτού, η ταινία έκανε την πρεμιέρα της στην Ιαπωνία το 1969, όμως δεν προβλήθηκε στην Αμερική μέχρι ένα χρόνο αργότερα λόγω απεικονίσεων σεξουαλικών σκηνών και χρήσης ναρκωτικών, οπότε μπορούμε να υποθέσουμε πως ήταν λίγο too much για το κοινό και τις αντιλήψεις της εποχής. Ελπίζω να σας βοήθησε η απάντησή μου!